Dalia - Georginia - Dahlia

Dalie zwane również georginiami, należą do rodziny złożonych i pochodzą z Meksyku i Gwatemali. W Europie pojawiły się w II poł. XVIII w., a ich nazwa pochodzi od nazwiska szwedzkiego botanika Andreasa Dala.

Prace hodowlane sprawiły, że z tych kwiatów stworzono tysiące odmian i trudno obecnie spotkać taki rodzaj roślin, który mógłby się poszczycić takim bogactwem form.

Dalie, to rośliny o wysokości 20-150 cm zależnie od formy, korzeniach bulwiasto zgrubiałych, łodygach grubych, rozgałęzionych, wewnątrz pustych, liściach pierzastych. Koszyczki kwiatowe osadzone na długich wierzchołkach, o różnej wielkości i niemal wszystkich barwach. Wszystkie dalie mieszańcowe oznaczane są jako Dalia x cultorum- dalia ogrodowa.

Dalie dzieli się na następujące grupy:
Kaktusowe i półkaktusowe - silnie rozkrzewione, 0,9-1,2 m wysokości, o licznych kwiatostanach średnicy 13-20 cm wypełnionych kwiatami języczkowatymi zwiniętymi w igłę, ukazującymi się od VII do późnej jesieni, nie wymagają podpór.

Dekoracyjne - 0,9-1,2 m wysokości, o wyprostowanych, sztywnych pędach zakończonych kwiatostanami średnicy 12-18 cm, składającymi się z dachówkowato nakładających się kwiatów języczkowatych.

Kuliste - 70-80 cm wysokości, o kwiatostanach regularnych, kulistych, średnicy 6-10 cm, wypełnionych ściśle łyżeczkowatymi, wygiętymi kwiatami języczkowatymi.

Pomponowe - pod względem wysokości i budowy kwiatostanów zbliżone do dalii kulistych, silnie rozkrzewione, 60-80 cm wysokości, o licznych drobnych, pomponowych kwiatostanach do 6 cm średnicy, osadzonych na cienkich, ale sztywnych pędach.

Dekoracyjne rabatowe - 40-60 cm wysokości, silnie rozkrzewione. Kwitną obficie tworząc liczne kwiatostany średnicy 7-9 cm, zbudowane z płaskich kwiatów języczkowatych ułożonych dachówkowato.

Kaktusowe rabatowe - 40-60 cm wysokości, tworzące liczne kwiatostany 12-13 cm średnicy, wypełnione kwiatami języczkowatymi zwiniętymi w igłę.

Kołnierzykowe - o ciekawej budowie kwiatostanów średnicy 6-8 cm, kwiaty języczkowate ułożone są w dwóch okółkach: zewnętrzny okazały i barwny, wewnętrzny natomiast tworzą krótsze i węższe kwiaty języczkowate w postaci żółtego lub białego kołnierzyka otaczającego zazwyczaj żółte kwiaty rurkowate w środku. Rośliny mają 30-40 cm wysokości. Polecane do obsadzania donic, skrzynek i niskich rabat kwiatowych.

Pojedyncze rabatowe - kwiaty 7-9 cm średnicy mają jeden okółek kwiatów języczkowatych, liczne kwiaty rurkowate skupione w środkowej części koszyczka kwiatowego są zwykle ciemnożółtej barwy. Rośliny mają 35-45 cm wysokości, najlepiej prezentują się w dużych grupach na niskich rabatach oraz w większych pojemnikach.

Anemonowe - koszyczki kwiatostanowe maja jeden okółek barwnych kwiatów języczkowatych, a środek wypełniony rozrośniętymi, barwnymi kwiatami rurkowatymi, rośliny 30-35 cm wysokości, średnica kwiatostanów 6-8 cm. Nadają się do uprawy w skrzynkach balkonowych.

Top-Mix - rośliny 25-30 cm wysokości, o licznych, drobnych kwiatostanach 4-5 cm średnicy z pojedynczym okółkiem kwiatów języczkowatych. Doskonałe do uprawy w niedużych doniczkach, pojemnikach, skrzynkach balkonowych oraz na niskich rabatach.

Wymagania

Dalia wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej, niezbyt ciężkiej, nie za wilgotnej. Najlepiej rośnie i kwitnie na stanowisku słonecznym. Dalie są roślinami krótkiego dnia: gdy długość dnia wynosi 10-12 godzin, tworzy się więcej kwiatostanów niż na początku lata, gdy dni są dłuższe. Długi dzień sprzyja natomiast rozkrzewianiu się roślin.

Rozmnażanie

Sadzonkowanie, to bardzo wydajna metoda rozmnażania, polegająca na pozyskaniu kilkucentymetrowych pędów wraz z tzw. piętką, które sadzonkuje się w perlicie lub piasku, utrzymując temperaturę 20°C. Sadzonki pozyskujemy z bulw, które sadzimy w lutym, pod osłonami w ziemi - torfie Stosujmy ukorzeniacz. Po ukorzenieniu, rośliny się uprawia w tem. 14-18°C.

Bardziej popularną metodą rozmnażania jest podział bulw- karp, co czynimy przed samym sadzeniem, zwracając uwagę na to, aby każda oddzielona część miała, co najmniej jeden wykształcony pąk. Tego typu rozmnażanie pozwala, co najwyżej potroić liczbę roślin.

Rozmnażanie generatywne jest możliwe tylko u niektórych pojedynczych dalii np. "Top-Mix". Nasiona wysiewamy luty-marzec, temperatura kiełkowania 18-20 °C, pikowanie następuje po 2-3 tyg. Wraz z wzrostem roślin przygotowujemy je do niższych temperatur.

Pielęgnacja

Dalie wysadzamy do gruntu po wiosennych przymrozkach, w drugiej połowie maja w rozstawie, zależnie od formy: bardzo wysokie 80-100 cm, wysokie 70 cm, niskie 30-40 cm, karłowate 15-20 cm. Usuwanie przekwitłych kwiatów powoduje ładniejsze i dłuższe kwitnienie. Nawożenie umiarkowane, trzeba uważać, aby nie przesadzić z azotem, którego nadmiar spowoduje zbytni rozrost rośliny i mniejsze kwitnienie. Wysokie odmiany na wietrznych stanowiskach wymagają palikowania. Na zimę, po pierwszych przymrozkach, rośliny wykopujemy, pędy przycinamy na 10-20 cm nad ziemią, karpy po krótkim osuszeniu, powinny trafić do pomieszczeń zabezpieczonych przed mrozem 5-8°C. W przypadku suchych pomieszczeń przysypujemy je np. trocinami, torfem czy piaskiem. Zimą kontrolujemy , usuwając na bieżąco chore bulwy.

Gdy Kwiaty Chorują:

Dalia narażona jest zarówno na choroby wirusowe - mozaika dalii, grzybowe - szara pleśń, zgnilizna twardzikowa, głowniowa plamistość oraz szkodniki -mszyce, skorki, ślimaki.