Falenopsis - Storczyk - Phalaenopsis

Storzczyki z rodzaju Phalaenopsis pochodzą z tropikalnej części Azji Południowo-Wschodniej i Australii, gdzie znaleźć je można dość wysoko nad ziemią na koronach i pniach drzew lub skałach. We wschodnich Himalajach występuje na stromych, zacienionych urwiskach o wielkiej wilgotności powietrza.

Storczyki są w większości epifitami, czyli roślinami rosnącymi na innych roślinach, które zapewniają im odpowiednie miejsce do wzrostu.

Kwitną o różnych porach roku, zależnie od gatunku i odmiany, a ich kwiaty utrzymują się na pędach nawet przez kilka tygodni. Liście storczyka, wyrastające z krótkiej łodygi, są grube i skórzaste. Długość pędów kwiatowychmoże sięgać 60-150 cm. Na każdym z nich wyrasta nawet do 30 kwiatów, przypominających wygladem rój motyli, które obsiadły gałązkę. Kwiaty niektórych odmian pachną.

Istnieje około 25 000 gatunków storczyków, obecnie dość łatwo osiągalnych w dobrych sklepach i centrach ogrodniczych. Większość sprzedawanych Phalaenopsis to mieszańce, zwykle bez określanej nazwy botanicznej.

Oświetlenie

Wymagania Phalaenopsisa dotyczące poziomu światła są łatwe do spełnienia. Idealny poziom światła to półcień. Odpowiedni poziom światła można ocenić po stanie liści. Zbyt niski poziom powoduje wydłużanie się nowych liści, które stają się wyraźnie zwężone w stosunku do normalnego, owalnego kształtu, a także mają kolor ciemnozielony zamiast lekko żółtawo zielonego. Zbyt wysoki poziom światła powoduje ich wyraźnie czerwono-bordowe zabarwienie. Phalaenopsis uprawiany na parapecie najlepiej będzie się czuł na wschodnim oknie, ponieważ na początku dnia, gdy roślina odbiera więcej światła, temperatura jest niższa. Południowe okno jest możliwe do uprawy tylko pod warunkiem, że światło słoneczne będzie przefiltrowane, tak aby nie poparzyło roślin. Na oknie południowym lub zachodnim w okresie od maja do września trzeba zapewnić trochę cienia, na przykład przy użyciu cienkiej zasłony lub żaluzji. Należy zawsze uważać, aby promienie południowego słońca nigdy nie padały bezpośrednio na liście. W warunkach klimatycznych Polski od początku grudnia aż do połowy lutego można pozwolić nawet na pełne słońce.

Phalaenopsisy dobrze rosną także przy sztucznym świetle, np. przy świetlówkach (w odległości 25-50 cm od świetlówki) lub w świetle lampy sodowej lub HQI (Son Agro lub innej ogrodniczej) w odległości około 1 metra. Długość sztucznego dnia zależy od pory roku: 11 godzin zimą, 14-16 godzin latem.

Temperatura

Phalaenopsisy to południowoazjatyckie rośliny z dość ciepłego klimatu. Idealna temperatura nocy to 16-18°C, a dnia 21-27°C. Taki zakres temperatur zapewnia większość naszych mieszkań i dlatego są to rośliny idealnie nadające się do uprawy domowej.

Latem rośliny zwykle tolerują nieco wyższe temperatury, chociaż z kolei przegrzanie roślin wystawionych na pełne południowe letnie słońce może skończyć się ich uśmierceniem. W wypadku utrzymywania się latem na parapecie temperatur powyżej 35°C absolutnie konieczne jest cieniowanie (np. żaluzjami) lub przestawienie roślin.

Z kolei zimą należy uważać na wietrzenie podczas mrozów - przewianie rośliny silnym prądem powietrza o temperaturze 0°C lub poniżej może spowodować przemarznięcie liści objawiające się ich szklistością i więdnięciem. Silne przemarznięcie może doprowadzić do śmierci całej rośliny. Szok temperaturowy (także podczas transportowania roślin zimą) może spowodować także opadanie kwiatów i pąków.

Wilgotność powietrza

Phalaenopsisy są storczykami o monopodialnym typie wzrostu i nie mają pseudobulw będących magazynem wody. Dlatego ważne jest zapewnienie odpowiedniej wilgotności otoczenia. Idealna jest wilgotność w zakresie 50-70%. Jeżeli jednak roślina jest dobrze podlewana, to może się zaadaptować do niższego poziomu wilgotności. Phalaenopsis jest w stanie tolerować suche powietrze w naszych mieszkaniach, jednak oczywiście będzie lepiej rósł i obficiej kwitł przy nieco podwyższonej wilgotności powietrza. Można to osiągnąć przy pomocy nawilżacza, albo umieszczając roślinę na tacy z kilkucentymetrową warstwą keramzytu lub innego porowatego materiału. Kiedy podlewamy roślinę, wypływająca woda przecieka przez porowaty materiał na tacę, a parując zapewnia roślinie wyższą wilgotność. Należy jednak uważać, aby doniczki nie stały w wodzie, ale ponad nią, zapewniając dostęp powietrza do korzeni także od spodu. Najłatwiej to zrobić, kładąc na wierzchu metalową siatkę (taką do budowy klatek dla zwierząt) lub kratkę dostępną w sklepach ogrodniczych.

Rośliny można też rano zamgławiać, ale ważne jest, aby liście obeschły przed nocnym obniżeniem temperatury. Roślin nie należy zamgławiać zimą, bo w niższych temperaturach i przy obniżonym metabolizmie są bardziej podatne na gnicie wywołane pozostawaniem wody w kątach liści. Należy unikać zamgławiania wodą z kranu, a używać wyłącznie deszczówki lub wody destylowanej. W wypadku dysponowania tylko wodą z kranu lepiej całkowicie zrezygnować z zamgławiania, ponieważ powoduje to bardzo szkodliwe dla storczyków gromadzenie się kamienia wodnego w kątach liści.

Ziemia dla storczyków nadrzewnych

Storczyki nadrzewne wymagają specjalnej mieszanki, w której mają rosnąć. Materiał ten powinien być lekki oraz dobrze utrzymujący wilgoć, tak aby korzenie rośliny mogły przyjmować wodę oraz substancje odrzywcze.
Dobry kompost może mieć skład następujący: - 1 część mchu torfowego;
-1 część węgla drzewnego;
- 3 części kory świerkowej.
Wszystkie składniki należy nistarannie wymieszać oraz rozmieścić wokół korzeni. Na dnie doniczki należy umieścić kamyczki lub perlit. Mech torfowy ma tę włąściwość, iż do pewnego stopnia neutralizuje wapń w wodzie. Kora świerkowa natomiast, pocięta na drobne kawałki, odstrasza ślimaki.

Ziemia dla storczyków gruntowych

Storczyki gruntowe uprawiane są w zasadzie jak storczyki nadrzewne. Nadaje się dla nich następująca mieszanka:
- 1 część torfu;
- 1 część grubego piasku;
- 1 część zbutwiałych liści bukowych zmieszanych z ziemią próchniczą.
Tę ostatnio powinno się przed zmieszaniem nieco podgrzać. W ten sposób zlikwiduje się niosące ze sobą choroby szkodniki i mikroorganizmy.

Podlewanie

Phalaenopsisy, podobnie jak znakomita większość storczyków tropikalnych, bezwzględnie wymagają zupełnego przeschnięcia podłoża przed kolejnym podlaniem. Jest to najważniejszy aspekt uprawy tych roślin! ICH PODŁOŻE NIE MOŻE BYĆ PRZEZ CAŁY CZAS RÓWNOMIERNIE WILGOTNE!!! Należy je podlewać mocno, ale odpowiednio rzadko - dorosłe rośliny w okresie wegetacji zwykle raz na 4 do 7 dni, a zimą nie częściej niż raz na tydzień. Zbyt częste podlewanie, bez okresu przeschnięcia, powoduje gnicie korzeni i w końcu doprowadza do śmierci rośliny!!! Jest to najczęstszy błąd przy uprawie pierwszego storczyka, ponieważ jest to najistotniejsza różnica między traktowaniem epifitów i innych roślin doniczkowych. Zachowanie okresu przeschnięcia po każdym podlaniu to 99% gwarancji sukcesu w uprawie storczyków. Wilgotność podłoża można sprawdzić, wkładając do podłoża drewniany patyczek na głębokość 7-10 cm. Po wyjęciu sprawdzamy jego koniec. Jeżeli ma kolor ciemniejszy, to znaczy, że podłoże jest jeszcze wilgotne i należy poczekać z podlewaniem jeszcze dzień lub dwa.

Ważne jest, aby Phalaenopsisy były podlewane wcześnie rano. To zapewni odparowanie wody z liści i z korony rośliny przed nocnym ochłodzeniem.

Do podlewania najlepsza jest deszczówka, woda z filtra odwróconej osmozy lub destylowana. Można podlewać wodą z kranu, najlepiej przegotowaną i odstaną, ale wymaga to bezwzględnie corocznego przesadzania (dokładnej wymiany podłoża bez powiększania doniczki). Podlewać należy obficie i dokładnie, upewniając się, że woda wycieka wszystkimi otworami doniczki.

Zalecanym sposobem podlewania wszystkich storczyków jest wstawianie całej doniczki do naczynia z wodą (np. wiaderka), tak aby była zanurzona po brzegi, i przetrzymanie jej tak przez 15 minut do godziny. To jedyny sposób dający pewność, ze podłoże nasiąkło w całej objętości, a korzenie "powietrzne" wystające z doniczki też pobrały wodę.

Nawożenie

Phalaenopsisy szybko i cały czas rosną. Dlatego muszą być regularnie nawożone. Należy stosować (ogólnie dostępne w hipermarketach i w sklepach ogrodniczych) nawozy dla storczyków. Na etykietach wielu roślin i nawozów dla storczyków podawana jest informacja, aby rośliny nawozić co miesiąc. Większość osób uprawiających storczyki stosuje się jednak do zasady "weakly weekly", co oznacza nawożenie co tydzień (czyli przy każdym podlewaniu), ale bardziej rozcieńczonym nawozem - zwykle 1/4-1/2 zalecanej na opakowaniu dawki nawozu dla storczyków. Jeżeli nawozi się przy każdym podlewaniu, to co miesiąc lub co dwa miesiące podłoże powinno być przepłukane czystą wodą bez nawozu. Nie jest to trudne - wystarczy po prostu raz na jakiś czas podlać roślinę obficie czystą wodą bez nawozu. Optymalne postępowanie w tym wypadku jest następujące: najpierw należy normalnie podlać rośliny, aby rozpuścić nagromadzone sole. Po około godzinie podłoże należy przepłukać wodą w ilości równej dwukrotnej objętości doniczki. Zimą należy nawozić tylko co drugie lub co trzecie podlewanie.

Kwitnienie

Większość hybryd Phalaenopsisów nie wymaga żadnych zabiegów indukujących kwitnienie i kwitną one samoistnie co roku lub nawet częściej. Jednak w razie napotkania upartego osobnika wystarczy przez około miesiąc zwiększyć różnicę temperatur między nocą a dniem do 6-10°C (czyli na przykład w dzień 25°C, a w nocy 18°C). Najłatwiej to zrobić, uchylając nocą okno i zamykając je w ciągu dnia, a w lecie - wystawiając roślinę na zewnątrz w dość cieniste miejsce. 30 dni takiego traktowania automatycznie indukuje wzrost nowych łodyg kwiatowych. To jest też sekret uprawy przemysłowej zapewniający dostępność w kwiaciarniach kwitnących roślin o każdej porze roku.

Ponieważ gatunki z rodzaju Phalaenopsis mogą kwitnąć w różnych porach roku, okres kwitnienia hybryd Phalaenopsisów zależy od ich genealogii i potencjalnie roślina może kwitnąć o dowolnej porze roku. Normalnym okresem kwitnienia większości popularnych hybryd jest okres od późnej jesieni do wiosny, ale są też odmiany kwitnące latem i jesienią. Zwykle kwitną raz do roku przez 3-4 miesiące, ale rozrośnięte rośliny mogą kwitnąć 2 lub 3 razy w roku, a nawet ciągle, rozwijając kolejno nowe kwiaty na starych łodygach i wypuszczając nowe.

Po przekwitnięciu, gdy wszystkie kwiaty opadną, a pęd kwiatowy uschnie, można go wyciąć dość nisko, uważając jednak, aby nie uszkodzić liści. Jeśli łodyga nie uschnie, może powtórzyć kwitnienie i to zarówno na końcu istniejącej łodygi, która się wydłuży, jak i wypuszczając boczną łodygę kwiatową z któregoś z dolnych węzłów. Kwitnienie wtórne może być równie obfite, co pierwotne i dlatego łodygi Phalaenopsisa po zakończeniu kwitnienia zwykle się nie wycina, chyba że samoistnie zaschnie.

Rozmnażanie

Każdy prawdziwy miłośnik storczyków chociaż raz zapragnie swoje kwiaty rozmnożyć. Jest to nieco trudniejsze niż w przypadku innych roślin. Ale nie jest nie możliwe. Jest kilaka możliwości rozmnażania storczyków. Należy sobie wybrać sposób który nam najbardziej odpowiada.

Najprościej jest rozmnażać przez dzielenie dojrzałej rośliny. Dzielenia dokonuje się przy przesadzaniu. Niektóre storczyki same rozdzielają się, gdy zostaną wyjęte ze swego podłoża. w zasadziego dokonać przy pomocy zdezynfekowanych nożyc. Należy poczekać aż miejsca cięcia zaschną i posypać je węglem drzewnym. Poszczególne części storczyków sadzi się oddzielnie. Niektóre gatunki storczyków wytwarzają nowe roślinki aż na końcu łodygi. Oddzielają się dobrze rozwinięte. Przy przesadzaniu lub dzieleniu często zdarza się, że odpadają niektóre bulwy. Są to przeważnie bulwy, które nie mają jeszcze pędów.

Rozmnażnie wegetatywne (bezpłuciowe) - jest metodą, która używana jest przez profesjonalnych hodowców. Użycie tej metody przy rozmnażani gwarantuje, że wyhodowany okaz będzie taki sam jak macieżysty, w odróżnieniu od roślin rozmnażanych przy pomocy nasion, gdzie może dojść do różnic czy odchyleń, na przykład w kolorze. Metoda ta polega na doprowadzeniu do podziału tkanki na wierzchołąch pędów. Przy należytej pielęgnacji tkanki takie zdolne są do stałego i nieograniczonego podziału. Z tak dobrej więc części rośliny można wyhodować wiele roślin.
Należy wybrać takie fragmenty, na których znajdują się przynajmnie trzy oczka. Umieszczone w torebce plastikowej z odrobiną kompostu lub mchu, w jasnym i ciepłym miejscu, wypuszczą z czasem nowe korzonki. Należy je przesadzać do ziemi z dodatkiem odpowiedniej odżywki. Dobrze dają się w ten sposób rozmnażać.

Przesadzanie

W wypadku tych roślin podłoże powinno zawsze być przewiewne z zachowanymi dużymi przestrzeniami powietrznymi. Do ich sadzenia nie wolno stosować ziemi ogrodowej!!! Jako podłoże stosuje się mieszaninę, która szybko przepuszcza wodę, ale część tej wody jest w stanie zatrzymać. Zalecana jest gruboziarnista kora sosnowa (1,5-2,5 cm) z dodatkiem węgla drzewnego, perlitu lub keramzytu i odrobiny torfu włóknistego. Podłoże może także składać się z samej gruboziarnistej kory sosnowej lub chipsów kokosowych bez innych dodatków. Przesadzamy zwykle co 2-3 lata, gdy podłoże rozkłada się lub roślina wyraźnie wyrasta z doniczki. Są to zasady obowiązujące przy podlewaniu wodą o zalecanej niskiej zawartości minerałów (wodą destylowaną, deszczówką lub wodą z filtra odwróconej osmozy). Jednak w wypadku podlewania wodą z kranu (także przegotowaną i odstaną itd.) należy bezwzględnie przesadzać co roku. Przesadzanie wykonuje się od wiosny do początku lata. Zastosowana doniczka powinna być tak mała, jak to tylko możliwe - w wypadku corocznego przesadzania (i jeśli roślina nie rozrosła się gwałtownie) może to być ta sama doniczka, więc przesadzanie w takim wypadku polega tylko na wymianie podłoża na nowe i przepuszczalne. Rośliny posadzone w podłożu z kory delikatnie wyjmujemy z doniczki. Oczyszczamy korzenie ze starego podłoża, uważając aby nie połamać zdrowych, żywych korzeni. Obcinamy wszystkie martwe, zgniłe, brązowe, gąbczaste lub puste w środku korzenie. Zdrowe korzenie są białe lub jasnobeżowe, jędrne w dotyku i te zostawiamy. Po przesadzeniu przez tydzień do 10 dni roślin nie podlewa się.

Gdy Kwiaty Chorują:

Gnicie korzeni - powodem jest nadmiar wilgoci w podłożu, dlatego należy podlewać je bardzo ostrożnie, nigdy nie dopuszczając do tego, aby doniczka stała w wodzie.

Brązowienie liści - storczyki wymagają dobrego oświetlenia, ale o umiarkowanej intensywności. Dlatego trzeba je chronić przed bezpośrednimnasłonecznieniem, które może uszkadzać liście.

Czarne plamy na liściach - liście storczyków powinny być zawsze suche. Krople wody pozostawione na liściach przez noc powodują powstawanie czarnych plam.

Zanim dokonasz zakupu

Najlepiej wybierać egzemplarze posiadające zarówno w pełni rozwinięte kwiaty, jak i pąki.